Connect with us

Kolumna

Shengeni, Vishegradi dhe Novi – Sadi

Published

on

Serbia, Shqipëria dhe Maqedonia Veriore do të nënshkruajnë aspiratat për treg të përbashkët. Si tutje me një ide lehtë të thyeshme?

 

Shkruan, Veton SURROI

1.

Thuhet (si edhe për shumë rrëfime të tjera anekdotale që mund të jenë apo jo të vërteta) se ish-kryeministri britanik, Winston Churchill, dikur të ketë deklaruar se nëse nuk do ta zgjidhësh një problem atëherë formo për të një komision punues. Komisioni do të konsumojë kohë e energji për aq sa të harrohet se për çka ishte problemi, e rrugës mund të krijojë probleme të reja (kush e udhëheq, rregullorja e punës, financimi e kështu me radhë).

Ka nja dy dhjetëvjetësh, e ndoshta më shumë, që vendin e komisionit anekdotal në Ballkanin Perëndimor e zë një ide, e cila merr emërtime të ndryshme e tash së fundmi mbërrin në media si “mini-Shengeni ballkanik”. Pra, në këta njëzet vjetët e fundit, së paku, në mënyrë rituale çdoherë që u hyhet vlerësimeve se regjioni po shkon tejet ngadalë drejt integrimeve evropiane, del ideja e krijimit të liberalizimit tregtar në regjion. Në formë të thjeshtësuar, del në pah pyetja, si mund të kërkojnë vendet e Ballkanit Perëndimor të hyjnë në tregun e përbashkët evropian ndërkohë që nuk kanë krijuar të njëjtat lehtësi qarkullimi (të katër lirive: të qarkullimit të mallrave, shërbimeve, kapitalit dhe personave) mes vete?

 

 

Rrjedhimisht, del ritualisht receta: duhet formuar një organizim për bashkëpunim më të mirë regjional. Dhe kështu, u bënë mbi dy dhjetëvjetësh. Ende e mbaj mend herën e parë kur pata dëgjuar një gjë të tillë, menjëherë pas Marrëveshjes së Daytonit, kur një diplomat dëshirëmirë amerikan shtynte idenë e një procesi të bashkëpunimit në Evropën Juglindore dhe në pyetjen time se si do t’ia bënte me këtë bashkëpunim Kosova e okupuar nga Serbia, shpjegonte se ishte një gjë e vështirë porse disi tregtia e lirë e gjen në fund rrugën për zgjidhje.

Në vend të tregtisë së lirë, zgjidhjen u detyrua ta gjente NATO-ja.

 

 

2.

 

 

Javën e ardhshme, në Novi-Sad të Serbisë do të fillojë përpjekja e radhës për të shtyrë përpara bashkëpunimin regjional. Dallimi i kësaj here është se projekti është më ambicioz dhe nuk është produkt aq i një laboratori diplomatik sa në masë të madhe fryt i iniciativës nga regjioni. Presidenti i Serbisë, Vuçiq, do të jetë nikoqir i kryeministrave të Shqipërisë, Rama, dhe të Maqedonisë Veriore, Zaev, për të filluar projektin e tregut të përbashkët fillimisht mes këtyre vendeve që pastaj pritet t’i përfshijë edhe të tria vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor – Malin e Zi, BeH dhe Kosovën.

 

 

Ideja është që në Novi-Sad të jepet pëlqimi politik që të tria vendet nënshkruese t’i hapin tregjet e veta në frymën e katër lirive evropiane dhe që kështu, sipas të gjitha analizave të Bankës Botërore dhe Fondit Monetar Ndërkombëtar, të krijojnë përpjesëtimisht me rritjen e tregut rritjen e nevojshme të ndërmarrësisë.

Ideja është po ashtu që, në formë të butë, të kuptohet se ky do të jetë projekti i ri politik pas mossuksesit të projektit të kaluar që e shihte Serbinë në anëtarësim të shpejtuar më 2025, me të cilin, si me shkop magjik do të zgjidheshin të gjitha problemet regjionale: në BE do të ishte edhe Mali i Zi, Shqipëria do të zgjohej nga zhytja në baltën e vet politike dhe do të reformohej shpejt, BeH do të dilte nga jofunksionaliteti dhe Kosova nuk do të ishte më shtet i kontestuar nga jashtë dhe i kapur nga brenda.

BE-ja në ditët vijuese, dhe nëse gjërat ecin sipas shpresave në Komisionin Evropian, do të japë shenjat e përkrahjes për këtë iniciativë të Novi-Sadit jo vetëm si iniciativë, por si mundësi të jetë projekti i radhës i BE-së për regjionin. Pra, nëse shtetet e Ballkanit Perëndimor duan që të integrohen në BE, duhet fillimisht të integrohen mes vete. Çdokush që do të donte ta kontestonte këtë logjikë të politikës së re do të konfrontohej me një përgjigje tashmë të përgatitur: këtë e bënë para aderimit në BE dhe si pjesë e lehtësimit të rrugës së aderimit vendet e Vishegradit (Polonia, Hungaria, Çekia dhe Sllovakia).

 

3.

Problemi, natyrisht, është që përpjekja e paralajmëruar në Novi-Sad nuk ka analogji me Schengenin e as me Vishegradin. Emërtimi “mini-Shengen ballkanik” është krejtësisht i pavend, sepse Marrëveshja e Schengenit ka të bëjë me krijimin e një zone të qarkullimit të lirë me unifikim të procedurave hyrëse në të. Dhe kjo Marrëveshje u bë shumë vjet pasi që ishte krijuar bashkimi ekonomik i shteteve të BE-së.

Të tria vendet do të diskutojnë, në fakt, se si t’i liberalizojnë tregjet e tyre ashtu siç bënë shtetet e Vishegradit. Por këtu analogjia ndërpritet, sepse shtetet e Vishegradit nuk kishin çështje të pazgjidhura politike mes vete. Madje, i vetmi problem politik që u shfaq qe zhbërja e Çekosllovakisë, por kjo gjë u zgjidh me anëtarësimin e Çekisë dhe Sllovakisë njëkohësisht si vende trashëgimtare. Për dallim prej Vishegradit, në Novi-Sad nuk do të jetë e pranishme Republika e Kosovës, shtet i kontestuar nga Serbia, e pa të cilin nuk ka integrim regjional.

Nëse nuk është as “Schengen” e as “Vishegrad”, çka është ajo që pretendon të jetë “Novi-Sadi”? Ideja ka dy emërtues të përbashkët konceptualë. Një, “Novi-Sadi” duhet të jetë zëvendësues i përkohshëm dhe njëkohësisht ndihmues për mungesë të shpejtësisë në procesin e integrimit evropian. Pra, përderisa të mos gjendet një rrugë e shpejtuar që e reformon Bashkimin Evropian, regjioni duhet të “ushtrojë integrime” mes vete, dhe kjo i bën mirë regjionit, siç u dëshmua me “Vishegradin”. Dhe dy, korniza e integrimit ekonomik regjional do të ndihmojë arritjen e marrëveshjes mes Kosovës dhe Serbisë. Në një kontekst të “katër lirive” evropiane – thotë kjo logjikë – është më e lehtë marrëveshja që më në fund e integron në këtë hapësirë shtetin e Kosovës si anëtar i barabartë.

4.

Procesi që pretendohet të fillohet në Novi-Sad është shumë lehtë i thyeshëm.

Presidentit Vuçiq mund t’i thuhet se Marrëveshje të tregtisë së lirë ka tashmë (në formën e CEFTA-s), por kjo nuk zgjidhi problemin mes Serbisë dhe Kosovës. Për më tepër, Serbia që gëzoi treg të papenguar në Kosovë nuk shkoi duke zgjidhur problemin me Kosovën, por duke e ndërlikuar atë.

Kryeministrit Rama mund t’i thuhet se ka pasur hapësirë të papengueshme për të liberalizuar komunikimin ekonomik mes Kosovës dhe Shqipërisë, por nuk ka ndërmarrës të Shqipërisë a të Kosovës që do të konsiderojë se mes dy vendeve ka hapësirë lirie ekonomike. Nëse nuk bëka mes Shqipërisë e Kosovës, si bëka mes Shqipërisë e Serbisë?

Dhe BE-së mund t’i shtrohet pyetja se ku do të hyjë “Novi-Sadi” në vistrën e gjerë të Iniciativës për këtë e Iniciativës për atë – që të gjitha në kontekst të integrimit regjional? Qeveritë e vendeve të Ballkanit Perëndimor, edhe po të mos kishin gjë tjetër për të bërë në shtetet e tyre, nuk do të kishin kohë të mjaftueshme për të përcjellë çdo Iniciativë për këtë dhe Iniciativë për atë të Evropës Juglindore.

5.

Përparësia e “Novi-Sadit” mund të jetë mu te disavantazhet. Fakti se duhet shpenzuar kohë për të treguar me cilat mangësi po fillon ky proces, tregon paradoksalisht se ekziston terreni për një ide të re. Dhe se ky terren po fillon të mbushet me këtë të “Novi-Sadit” që, ndonëse shumë e lëndueshme, ka gjasa të ndërtohet më tutje, posaçërisht ngase do të dalë si ideja e parë “shtëpiake” që do t’i drejtohet BE-së nga ana e regjionit.

Për politikanët e regjionit është sinjal – sfidë për inkuadrim në konkurrencën e ideve që mund të jenë më të mira./koha.net

Continue Reading

Kolumna

Fenomeni i një “Dvizhenje”-je dhe mendjemadhësisë

Published

on

By

Fenomeni i një “Dvizhenje”-je dhe mendjemadhësisë

Nga: Mr. Driton Nebiu

Në konkurencën për të fituar titullin e “Mashtruesit më të madhë”, padyshim se vendi i parë i takon “më të madhit” të “Dvizhenjes” Besa e që me kalimin e kohës u shëndrrua në MOZHEME.

Ishte një tentim i planifikuar mirë, nga qarqe të dyshimta për të bërë gjoja një ndryshim në hapsirën politike brenda shqiptarëve të Maqedonisë së veriut, e paketuar si në aspektin finansiar, poashtu edhe në ate “kombëtar”, duke pasur parasysh se fillimisht morën për emër simbolin e të qenurit shqiptar, i përkushtuar në mbrojtjen e fjalës së dhënë – BESËS, e që realisht ishte Kali i Trojës brenda organizimit opozitar shqiptar, organizim që duhej të pengonte Lëzivjen për Reforma në opozitën e kohës, e cila tanimë kishte filluar rrugëtimin e vet të pandalshëm drejt të qenurit zëri i popullit në skenën politike të vendit.

“Lëvizja” e atëhershme e që më vonë do të shëndrrohet në “Dvizhenje”, si premtim bazë të veprimit e kishte një far lloj “Ridefinimi” të shoqërisë, e që realisht, më vonë u dëshmua, se ishte vetëm një floskulë e radhës, që u shfrytëzua sa për të përfunduar në listen e përbashkët parazgjedhore nën moton “Mozheme” sa për të fituar disa ulëse deputetësh tejet pasiv, po jo edhe ridefinimin e premtuar.

Duke shfaqur haptazi qëllimin real, ruajtjen e pozitave dhe pushtetit për grupe të ngushta të interesit, “Dvizhenja” nuk e tejkaloi veten as pas zgjedhjeve lokale ku falë opozitës shqiptare mori në menaxhim komunën më të madhe ndër shqiptarët, por përkundrazi në rastin e pare të mundshëm si shenjë falemnderimi e vetëdijshme për forcën reale politike në vend të barazuar me të qenurit vetëm një parti lokale e asgjë më shumë, tentoi të dobësojë ata që dje i ndihmuan, por kot.

Pretendimi aktual se ata përfaqësojnë opozitën shqiptare është edhe një tentim mashtrimi i radhës nga “më i madhi” i “Dvizhenjes” edhe pse është i vetëdishëm se nuk i kalon, por ja që kështu i është caktuar detyra dhe urdhërat duhet të zbatohen, e aq më shumë sot kur rejtingun duhet t’ua menaxhojë forca që pengon vendin drejt inkuadrimit në Bashkimin Evropain dhe vlerave perëndimore.

Stabiliteti politik, ekonomik e institucional i shtetit, e me këtë edhe ai i sigurisë së vendit, dhe orijentimi pro evropian është një kategori që nuk ka alternativë, por kërkon qasje serioze dhe subjekte serioze për menaxhim e përfaqësim, largë partive sezonale. Është kjo kategori e rëndë që kërkon fuqi e madhështi, e në këtë nivel gjithkush edhe nuk e ka vendin, përpos si spektatorë. Të tillë janë edhe këta të “Dvizhenjes”.
Jo më kot është thënë: “Mendjemadhësia është dhurata që bëri Zoti për njerëzit e vegjël…”.

Continue Reading

Kolumna

Haraçina sot…

Published

on

By

Haraçina sot…

Shkruan, Driton Nebiu, Magjister i shkencave politike

“Komunë e zhvilluar me një administratë efektive, me rrugë të asfaltuara, me shtigje për këmbësorë, me ujësjellës e me ujë të pijshëm të sjellur nga Penda e Likovës, me kanalizim, me shtëpi të shëndetit dhe përkujdesje 24 orëshe shëndetësore për popullatën, me transport të garantuar për të gjithë nxënësit nga ana e komunës, me kushte dhe standarde evropjane në shkolla, me investim në sport, me fushë futbolli për Klubin Futbollistik “Shkëndija”, me premtime të realizuara, pa paradime të kota politike sa për sy e faqe dhe për marketing të ulët politik, po qoftë edhe nga strukturat e larta shtetërore të mos them partiake, pa as edhe një donacion të huaj, po gjithçka me punë, përkushtim, mirë menaxhim nga ana e të parit të komunës.

Është ky një realitet i ditëve të sotme që po e jetojmë të gjithë ne banorët e Haraçinës…”

Nuk po më besoni?!

Keni të drejtë, ishte kjo vetëm një ëndërr dhe një dëshirë, po edhe një premtim i parealizuar parazgjedhor i dhënë në moment entuziazmi dhe pa asnjë lloj përgjegjësie se një ditë do të vijë edhe koha e ballafaqimit me realitetin, e që fatkeqësisht është e gjitha e kundërta e ëndrrës fillestare të përshkruar në këtë tekst.

U zbehën edhe fletushkat propaganduese, por na mbeti realiteti.

Haraçina edhe sot me një rrugë të asfaltuar nga “Rrugët e Maqedonisë” të cilën punë e përvetëson i pari i komunës. Haraçina pa as edhe një pikë uji nga Penda e Likovës, e fatmirësisht me ujë të siguruar nga donacioni i dhënë nga komuna “Ejup Sulltan” e Turqisë përmes Shoqatës së Brezës, edhe kjo punë që e përvetëson i pari i Komunës. Haraçina pa shteg për këmbësorët në veçanti për nxënësit e shkollës së niveleve të ulëta, po me mezi 1 km ndërtim të tillë e që si duket është kilometri i vetëm i punuar në të gjitha lëmitë brenda mandatit një vjeçar.

Haraçina pa përkujdesje shëndetësore, e lënë në mëshirën e shtëpisë së shëndetit në Maxhari dhe vet banorëve të saj, në stilin secili si të mundet, vetëm të sigurojë përkujdesjen për shëndetin e tyre. Haraçina pa transport të organizuar e të siguruar për nxënësit, të lënë në mëshirën dhe barrën e vet prindërve për një shkollim obligativ. Haraçina me kushte të mjerueshme në shkollë e pa as edhe një investim më të vogël në sport e kulturë, duke lënë Klubin futbollistik të zemrës së Haraçinës “Shkëndinë” që të zhvillojë ndeshjet në Hasanbeg, falë mëshirës së Klubit simotër “Fortuna”.

E kjo është Haraçina e ditëve të sotme, Haraçina e realitetit e jo e ëndrrës së kotë.

Këtë më së miri e dinë haraçinasit. Ata kuptuan se kush po gënjen e kush po mashtron. Këtij populli i duhen projekte e premtime të realizuara, e jo paradime të kota të atyre që nuk i duan as në lagjet e tyre. Popullata don punë, se për punë u ka dhënë votë.

Mos harroni se vota është e shenjtë, vota është AMANET. Mos e shkelni!

Edhe pse nuk e keni vetëm këtë që e shkelët.

U qoftë për nder!

Continue Reading

Kolumna

Politikanët tanë – Fatkeqësia e popullit

Published

on

By

Shkruan Lulzim Nasufi

POLITIKANËT TANË – FATKEQËSIA E POPULLIT

Sa të koordinuar janë politikanët tanë në mossuksesin e misionit të tyre dhe prapshtitë e tyre në politikbërje, ju përcjell disa fakte:

Më datë 25.09.2022, zëvendës-kryeministri për çështje ekonomike Bytyqi, për të justifikuar dështimin politik të politikanëve tanë paraprak, si zyrtar me post të lartë, dha informacion të saktë dhe të frikshëm se “nga RMV, brenda 8 viteve të fundit janë shpërngulur mbi 700.000 qytetarë në shtetet perëndimore” dhe po të njëjtën ditë kryetari i BDI-së Ahmeti, në një takim partiak, nga inatet ndaj disa anëtarëve të tij të ashtuquajtur “grupi i zjarrit” – konstatoi “jam me mision, jo në detyrë, ashtu që këtu do të më keni edhe katër vite”.

Sipas trendit të migrimit të popullsisë, bie që për katër vite, nga RMV janë shpërgulur 350.000 qytetarë. Sipas kësaj, misioni i Ahmetit është që edhe për katër vite në krye të BDI –së, me funksionarët e tij të korruptuar, të rrisë numrin e të ,,integruarve“ në botën perëndimore në 1.000.000 banorë, që i bie gjysma e numrit të popullsisë do të shpërngulen nga RMV.

Dhe si “qershia mbi tortë”, nga i gjithë ky “optimizëm i madh pozitiv dhe shpresëdhënës”, më datë 28.09.2022, numri një i shtetit, presidenti Stevo Pendarovski do të konstatojë: “edhe unë po të isha në vendin tuaj me rrogë prej 400 euro, do të kisha ikur prej RMV”.

Çështja thelbësore është se populli të gjitha këto i di dhe i bën. Mos e nënvlerësoni intelegjencën e popullit, nuk ka nevoj ju t’ia kumtoni dhe t’ia tregoni! Por, çfarë keni bërë ju, ose më thjeshtë, pse e keni sjellur popullin në situatë të këtillë gjithë këto vite dhe, më e rëndësishmja, çfarë plani – vizioni keni bërë për të ardhmen e këtij shteti dhe këtyre qytetarëve? Sepse për atë paguheni me paratë e popullit!

#NDRYSHIME
#DREJTËSI
#STOPKRIMITDHEKORRUPSIONIT

Continue Reading

Aktuale